تفاهم هسته‌ای میان ایران و ۵+۱ و جزئیات آن

جمهوری اسلامی ایران و کشورهای عضو گروه ۱+۵ متشکل از چین، روسیه، فرانسه، آمریکا، انگلیس وآلمان در چارچوب عناصر مندرج در برنامه اقدام مشترک مورخ ۲۴ نوامبر ۲۰۱۳ و متعاقب فرایند طولانی مذاکراتی پیچیده و طولانی در ابعاد فنی، حقوقی و سیاسی، به مجموعه‌ای از راه حل‌های لازم جهت نیل به برنامه جامع اقدام مشترک در شهر لوزان سویس دست یافتند. مجموعه متضمن این راه حل‌ها جنبه حقوقی نداشته و صرفا راهنمای مفهومی تنظیم و نگارش برنامه جامع اقدام مشترک را فراهم خواهد ساخت. بر این اساس تدوین برنامه جامع اقدام مشترک با مبنا قرادادن این راه حل‌ها در آینده نزدیک آغاز خواهد گردید.

محمد جواد ظریف وزیر امور خارجه کشورمان، در کنفرانس خبری که پس از بیانیه پایانی دو طرف قرائت شد با بیان اینکه فعالیت‌های ما صلح آمیز است، گفت: هیچ یک از این مواردی که تحریم نامگذاری کردند نه انسانی بوده و نه بر مبنای حقوق بشر بوده و نه قابل پذیرش بوده است.

وی ادامه داد: ما ادامه خواهیم داد بحث تحقیق را و راکتورهای ما باید پیشرفته تر شود و درباره سانتریفیوژهایمان نیز به آنچه امضا می‌کنیم متعهد هستیم و تمرکز می‌کنیم بر روی فعالیت‌های هسته‌ای در نطنز، سایر فعالیت‌ها و آنچه باید در فردو انجام دهیم.

ظریف افزود: تمامی قطعنامه‌های شورای امنیت، آمریکا اعم از کنگره و دولت باید برداشته شود و دانشگاه‌های ما بتوانند باید رقابت علمی داشته باشند و هیچ تحریمی نباید باشد. می‌توانیم با این فهم مشترک پیش برویم. بحث پنهان سازی هستی و اینکه بنشینیم و نیمه خالی لیوان را ببینیم به سود هیچکس نخواهد بود و باید نگاه رو به جلو داشته باشیم و اگر مشکلی پیش آمد بر اساس احترام متقابل بنشینیم و صحبت کنیم و به جلو پیش برویم.

وزیر خارجه ایران در پاسخ به این سؤال که ممکن است تفسیرهای متفاوتی از راه‌حل‌هایی که تفاهم شده بیان شود و چه راهکاری در این زمینه در دستور کار دارید؟ گفت: آنچه امروز به عنوان راه‌حل‌های متفاوت برای رسیدن به برنامه جامع اقدام مشترک مورد توافق قرار گرفت، براساس یک دیدگاه مبتنی بر بازی برد – برد در روابط بین‌الملل است که بر اساس آن کلیه تحریم‌ها علیه ایران که غیر عادلانه بوده پایان خواهد یافت، همزمان برنامه هسته‌ای ایران ادامه می‌یابد، اما اقداماتی را برای ایجاد اطمینان در سطح بین‌المللی انجام خواهیم داد.

وی افزود: چارچوب کلی مورد توافق ما برای برنامه‌هایی که از سوی جمهوری اسلامی انجام خواهد گرفت این است که ما در نطنز با تعدادی سانتریفیوژ کار را ادامه می‌‌دهیم و بیش از ۱۰۰۰ سانتریفیوژ در فردو ادامه کار خواهند داد بدون اینکه به کار غنی سازی بپردازند. ممکن است از آنها برای تولید ایزوتوپهای پایدار استفاده شود یا برای سایر استفاده‌های صلح آمیز از جمله تحقیق و توسعه در حوزه‌های پیشرفته فیزیک هسته‌ای با همکاری بین‌المللی استفاده خواهد شد.

ظریف ادامه داد: راکتور اراک، آب سنگین باقی می‌ماند و با توجه به آخرین پیشرفت‌های فناوری بازطراحی خواهیم کرد و در این روند کشورهای مختلف از اعضای ۱+۵ و خارج از آنها همراه با ما حضور خواهند داشت و در پیشرفت فناوری کشورمان کمک خواهند کرد.
وزیر خارجه کشورمان گفت: در حوزه‌های دیگر منجمله تولید سوخت نیروگاهی همکاری‌ها در تولید سوخت ادامه می‌یابد و در ساخت نیروگاه و راکتور تحقیقاتی همکاری با ایران آغاز خواهد شد. این‌ها حوزه‌هایی است که در گذشته جامعه بین‌المللی در ورود به همکاری با ایران تردید و خودداری داشت. در سایر موارد کلیه تحریم‌هایی که اتحادیه اروپا و آمریکا علیه جمهوری اسلامی ایران برای ادامه برنامه هسته‌ای تعیین کردند لغو خواهد شد.بر اساس روش‌هایی که در حوزه داخلی دارند و من بارها گفته‌ام که ما به تعهد دولت‌ها به عنوان نماینده کشورها در جامع بین‌المللی توجه و به روش‌های داخلی آنها توجهی نداریم. کلیه قطعنامه‌های شورای امنیت لغو خواهند شد و این دستاوردی بزرگ برای تلاش‌های جمهوری اسلامی و جامعه جهانی است چرا که کمکی به حل مشکلات نمی‌کردند.
ظریف ادامه داد: در برخی زمینه‌ها نیاز است در سه ماه آینده گفت‌وگو کنیم به همین دلیل برخی نکات که در متن وجود داشت با برخی ابهامات یا نکات کلی مواجه بود اما در مورد موضوعات اساسی توافق شده است.

وی گفت:‌ همه شرکت کنندگان در مذاکرات براساس نیازهای داخلی خود روایت‌هایی را از آنچه اتفاق افتاده مطرح خواهند کرد، ولی ما با جدیت و شجاعت و آنچه مقام معظم رهبری به عنوان نرمش قهرمانانه مطرح کردند تمام تلاش خود را در ۳ ماه آینده ادامه خواهیم داد تا توافق نهایی که تنها توافق ما خواهد بود بر اساس منافع و نیازهای مردم ایران حاصل شود و به تایید شورای امنیت برسد و اجرا شود. ما تا ۳ ماه آینده باید مذاکره کنیم و تدوین کنیم متن را و امیدواریم مردم و هدایت ریاست جمهوری و همکاری کلیه دست اندرکاران و بخصوص آقای صالحی و همکارانش و دوستانی که در گذشته برای پیشبرد این هدف ملی کار کردند سپاسگذاری کنیم. از مقام معظم رهبری که همواره ما را مورد حمایت قرار دادند و رئیس جمهور که شجاعانه از فرزندان کشور و انقلاب در مذاکرات هسته‌ای حمایت کردند سپاسگذاری کنم.
وزیر خارجه ایران در خصوص روابط بهتر ایران و غرب یادآور شد: ایران هیچگاه نخواسته از جامعه بین‌المللی دور شود و همواره خود را جزو جامعه بین‌المللی می‌داند و بسیار حیاتی و ضروری است که گام‌هایی را برای صلح آمیز بودن برنامه هسته‌ایش بردارد و غنی سازی تا نتیجه خوبی داشته باشد.

وی ادامه داد: تا زمانیکه فناوری ما به سطح مناسب برای تولید تمامی اجزا یک مجتمع سوخت شود این کار می‌تواند یک برنامه صلح آمیز بسیار موفق در ایران را تدارک ببیند.

وزیر خارجه درباره روابط ایران و آمریکا عنوان کرد: هر گونه مذاکره ایران و آمریکا باید بر اساس احترام متقابل باشد. ما راجع به اعتماد سازی جدی هستیم و از طرف مقابل هم همین انتظار را داریم و اینکه تعهد داشته باشد بر اساس حرفها و امضاهایی که انجام می دهد. هر گونه مانع تراشی مذاکرات را خدشه دار می‌کند و ما نیازمند تصمیمات شجاعانه هستیم.

ظریف گفت: بیانیه‌ای که امروز تدوین شده و راه‌حل‌هایی که امروز به آنها دست یافته شده اگر انشاءالله ظرف سه ماه آینده به یک توافق منجر شود تعهدات متقابل و اقدامات متقابلی را در صورت نقض تعهد پیش بینی کرده است که متوازن و متقابل برای همه طرفهاست.

وی ادامه داد: ایران در صورت مشاهده عدم اقدام، اقدام متقابل را انجام خواهد داد.

ظریف افزود: امیدارم کشورهایی که سابقه مثبتی در ذهن مردم ایران نداشتند و اقدامات نامناسبی را مخصوصاً در چند سال گذشته در پرونده هسته‌ای را علیه مردم ایران و شهروندانی که توسط تحریم‌های ظالمانه مورد ظلم قرار گرفتند و نتوانستند دارو و غذا از بازارهای بین‌المللی داشته باشند و توانستند با مقاومت و ایستادن روی پای خود این پیام را ارسال کنند که مردم ایران تسلیم فشار نخواهند شد و در برابر فشار جز مقاومت چیز دیگری را نشان نخواهند داد.

وی گفت: مردم ایران اهل منطق، تعامل، گفت‌وگو و سازندگی هستند. این مردم بزرگوار هستند، آمادگی دارند رفتارها را با دقت رصد کنند و ببینند که با آنها چگونه رفتار خواهد شد. کسانی که در گذشته سابقه خوبی از خود به جا نگذاشتند می‌توانند از این فرصت برای اصلاح گذشته استفاده کنند.
وزیر خارجه در خصوص قطعنامه‌ها نیز گفت: ما یک شمای کلی از هر کدام از راه حل‌ها را توضیح دادیم. غنی‌سازی ادامه می‌یابد. ما یکسری نیاز علمی داریم و تمامی این موارد ادامه می‌یابد در چارچوب مشخص و در انتها منتظر یک قطعنامه از شورای امنیت هستیم که قطعنامه‌های گذشته را ملغی کند و همه این قطعنامه‌های ضد ایرانی باید خاتمه داده شود. برخی کشورها محدودیت‌هایی در حوزه‌های تجارت، اقتصاد و تعاملات بانکی ایجاد کردند و ما بدنبال آن هستیم که همه آنها به یکباره در چارچوب زمانی خاص برداشته شود که مشخصه تفاهم کلی ما با ۱+۵ خواهد بود که باید در ۳ ماه آینده انجام شود و ما کار نگارش آن را از فردا آغاز خواهیم کرد. این خواسته ایران نیست بلکه ۱+۵ نیز باید آن را داشته باشد.

ظریف در صورت تخطی طرف مقابل گفت: متنی است که درباره آن به توافق می‌رسیم و بعد گام به گام جلو می‌رویم و ماده به ماده تمامی مکانیسم‌ها باید از جانب دو طرف پیش رود. همه کسانیکه در این فرآیند آمده‌اند و حرکت‌هایی که بصورت غیر منطقی علیه ایران انجام شده باید برداشته شود و منافع ملی ایران باید حفظ شود چراکه ایران همواره قربانی بسیاری از ناملایمات جهانی بوده و نمی‌خواهیم این ادامه یابد و حاضریم با یک بیان منطقی و مستدل جلوی هرگونه عذر و بهانه را از طرف غربی بگیریم. اگر یک نظامی حاکم شود می‌توانیم اعتماد سازی مشترکی داشته باشیم که بر اساس آن پیش برویم. ما ۹ ساعت و تا صبح با وزرای خارجه ۱+۵ مذاکره می‌کردیم که این انرژی ناشی از نیاز به گرفتن حق بود تا نگذاریم کسی از آن تخطی کند و امیدوارم وضعیت بهتری حاکم شود.