چکیده
تحلیل بازتاب های کالبدی طرح های واگذاری اراضی شهری
(نمونه موردی شهر آران و بیدگل)
یکی از مهمترین مباحث شهر و شهرنشینی در ایران امروز، بررسی و تحلیل رشد و توسعه فضایی- کالبدی شهر و شهرنشینی است. ساختار شهر، نمایانگر هماهنگی فضای کالبدی شهر با شرایط و عوامل مزبور و نیز گویای چگونگی جریان فعالیت های اصلی شهر می باشد. عوامل مختلفی باعث تغییرساخت کالبدی شهرها شده و بازتاب های مثبت و منفی به همراه می آورند. تأثیر این عوامل در ساخت شهرها، در مواردی باعث بروز نابرابری و برهم خوردن تعادل و توازن توسعه شهر شده و رشد شهر را به یک سمت سوق داده است. از یک سو، دگرگونی های اقتصادی- اجتماعی و سیاسی در سده اخیر، باعث تحول شکل کالبدی و توسعه فضایی شهرها شده است. عامل دیگر، تصمیمات و سیاست های دولت در بخش مدیریت زمین شهری می باشد. دولت در برهه ای از زمان، با دخالت در بحث زمین و مسکن، از جمله با آماده سازی اراضی و واگذاری آن ها به افراد، باعث تحولات گسترده ای در حیات شهرها شد. توسعه فضایی-کالبدی شهر آران وبیدگل از ابتدای پیدایش هسته اولیه شهر تا دوره حکومت پهلوی آرام، موزون و متعادل بوده، اما از دهه ۱۳۵۰ به بعد، رشد فضایی – کالبدی شهر شتابان و ناموزون شده و در نتیجه آثار و پیامدهای نامطلوب کالبدی، اقتصادی و اجتماعی به دنبال آورده است. در این راستا این سوال مطرح بوده که طرح های واگذاری اراضی شهری در تکوین نظام درونی شهر، تحول آن و توسعه شتابان و نابسامانی های ایجاد شده در فرآیند طبیعی توسعه فضایی شهری چه نقش و عملکردی داشته اند؟ برای این منظور سعی شده تا با بررسی طرح های واگذاری اراضی در شهر آران و بیدگل و تهیه نقشه های مختلف بازتاب های کالبدی این طرح ها تبیین شود. مطالعه حاضر یک تحقیق کاربردی و روش انجام آن توصیفی- تحلیلی می باشد، و با استفاده از تحلیل آمار و اطلاعات موجود در این زمینه و عکس و نقشه های هوایی شهر آران و بیدگل به این نتیجه رسیده است که در چند دهه اخیر بین رشد جمعیت و مساحت شهر اختلاف بسیار قابل توجهی رخ داده، نیز طرح های واگذاری اراضی شهری، مهم ترین عامل در تکوین و شکل گیری نقشه رشد فیزیکی شهر آران و بیدگل بوده و نقشه های مراحل توسعه و گسترش شهری به همراه مالکیت اراضی دولتی و واگذاری ها، حاکی از آن است که این امر موجب تحول در ساختار کالبدی و تغییر الگوی توسعه این شهر شده است.
کلیدواژه ها: دولت، طرح های واگذاری اراضی، مالکیت زمین، توسعه شهری، ساخت کالبدی شهر.
فهرست مطالب
عنوان صفحه
فصل اول: مقدمه
۱-۱ کلیات ۲
۱-۲ طرح مسئله ۵
۱-۳ ضرورت تحقیق ۸
۱-۴ اهداف تحقیق ۱۵
۱-۵ سوالات تحقیق ۱۵
۱-۶ پیشینه تحقیق ۱۶
۱-۷ فرضیه تحقیق ۲۵
۱-۸ روش تحقیق ۲۵
۱-۹ مراحل تحقیق ۲۶
۱-۱۰ روش و ابزار گردآوری اطلاعات ۲۷
۱-۱۱ روش تجزیه و تحلیل اطلاعات ۲۷
فصل دوم: چارچوب مفهومی و مبانی نظری تحقیق
مقدمه ۲۹
۲-۱ تعاریف عملیاتی ۲۹
۲-۱-۱ ساخت شهر ۲۹
۲-۱-۲ بافت شهر ۳۰
عنوان صفحه
۲-۱-۳ بافت کالبدی ۳۰
۲-۱-۴ ساختار فضایی (شهر) ۳۱
۲-۱-۵ کالبدهای شهری ۳۱
۲-۱-۶ برنامه ریزی شهری ۳۱
۲-۱-۷ کاربری زمین شهری ۳۲
۲-۱-۸ بهسازی ۳۲
۲-۱-۹ نوسازی ۳۲
۲-۲ نظریه های مختلف برنامه ریزی رایج در ارتباط با ساختار فضائی ۳۲
۲-۲-۱ نظریه مناطق متحدالمرکز ۳۳
۲-۲-۲ نظریه قطاعی ۳۳
۲-۲-۳ ساخت چند هسته ای ۳۴
۲-۳ عوامل اثرگذار بر کالبد شهرها از دیدگاه ایان بنتلی ۳۴
۲-۴ توسعه ساختار کالبدی – فضایی شهرها ۳۹
۲-۵ انواع توسعه کالبدی شهر ۴۲
۲-۵-۱ توسعه کالبدی برنامه ریزی شده (اصولی) ۴۲
۲-۵-۲ توسعه کالبدی غیر برنامه ریزی شده (غیر اصولی) ۴۲
۲-۵-۳ توسعه تکمیلی، توسعه کالبدی به مفهوم تکامل شهر و پرشدن
اراضی بایر شهری ۴۲
۲-۵-۴ توسعه کالبدی غیرقانونی (حاشیه نشینی) ۴۲
۲-۶ بازتاب های کالبدی طرح های واگذاری اراضی شهری ۴۳
۲-۷ اشکال مالکیت و فرایند عرضه زمین ۴۵
۲-۷-۱ مفاهیم مالکیت زمین شهری ۴۵
۲-۷-۲ اثر الگوهای مالکیت زمین بر توسعه و ساختار شهر ۴۶
۲-۸ دخالت دولت ۴۹
عنوان صفحه
۲-۹ روشهای مداخله دولت ها در بازار زمین شهری ۴۹
۲-۱۰ چارچوب مفهومی تحقیق ۵۰
۲-۱۱ نتیجه گیری ۵۱
فصل سوم: معرفی محدوده مطالعاتی
مقدمه ۵۴
۳- ۱ اصفهان ۵۵
۳-۲ آران و بیدگل ۵۶
۳-۲-۱ جغرافیای طبیعی ۵۷
۳-۲-۱-۱ زمین شناسی منطقه ۵۷
۳-۲-۱-۲ توپوگرافی ۵۸
۳-۲-۲ ویژگیهای جمعیتی و اجتماعی شهرستان آران و بیدگل ۵۸
۳-۲-۳ وضعیت اقتصادی ۵۹
۳-۲-۴ جغرافیای شهری آران و بیدگل ۶۰
۳-۲-۵ فضای کارکردی شهر آران و بیدگل در وضع موجود ۶۲
۳-۲-۶ دوره بندی تحولات ساخت کالبدی شهری ۶۴
۳-۲-۶-۱ سال ۱۳۰۰- ۱۳۴۰ شمسی ۶۴
۳-۲-۶-۱-۱ توسعه فیزیکی شهر ۶۴
۳-۲-۶-۱-۲ ساختار کالبدی- فضایی شهر ۶۵
۳-۲-۶-۲ سالهای ۱۳۴۰-۱۳۵۷ ۶۶
۳-۲-۶-۲-۱ توسعه فیزیکی شهر ۶۶
۳-۲-۶-۲-۲ ساخت کالبدی – فضایی شهر ۶۷
۳-۲-۶-۳ از سال ۱۳۵۷ به بعد ۶۸
عنوان صفحه
۳-۲-۶-۳-۱ توسعه فیزیکی شهر ۶۸
۳-۲-۶-۳-۲ ساختار کالبدی- فضایی شهر – دوران گسترش بنیاد های
جدید شهری ۶۹
۳-۳-۱ طرح های شهری مصوب شهر آران و بیدگل ۷۱
۳-۳-۱-۱ بررسی پیشنهادات طرح جامع سال ۱۳۵۹ ۷۱
۳-۳-۱-۱-۱ بهبود وضع مسکن و محیط زیست ۷۲
۳-۳-۱-۱-۲ علل توسعه ۷۲
۳-۳-۱-۱-۳ هدف های توسعه ۷۲
۳-۳-۱-۱-۴ گزینه های توسعه ۷۳
۳-۳-۱-۱-۵ راه حل نهایی توسعه ۷۳
۳-۳-۱-۱-۶ توصیه های مربوط به تغییر محدوده ۷۴
۳-۳-۱-۲ بررسی مهمترین پیشنهادات طرح جامع سال ۱۳۸۰ ۷۴
۳-۳-۱-۳ بررسی پیشنهادات طرح جامع سال ۱۳۹۱، در دست مطالعه
از سال ۱۳۸۵ ۷۷
۳-۳-۱-۳-۱ معیارها و ضوابطی که باید در طرح ریزی کالبدی شهر مورد
توجه قرار گیرد ۷۷
۳-۳-۱-۳-۱-۱ تحدید گسترش شهر از پیرامون ۷۷
۳-۳-۱-۳-۱-۲ فشردگی و توسعه از درون ۷۷
۳-۳-۱-۳-۱-۳ توسعه، باززنده سازی و نوسازی مراکز و بافت های
قدیمی و تاریخی ۷۸
۳-۳-۱-۳-۲ وضع موجود در سال ۱۳۹۳ بر اساس آخرین
مستندات سال ۱۳۹۰ ۸۰
۳-۳-۲ واگذاری اراضی در آران و بیدگل ۸۲
۳-۳-۳ چالش های موجود در زمین های واگذار شده: ۸۳
عنوان صفحه
۳-۳-۴ خاصیت واگذاری های دولتی ۸۳
۳-۳-۵ مالکیت زمین در آران و بیدگل و عرضه زمین شهری ۸۴
۳-۳-۵-۱ زمین های دولتی و توسعه زمین شهری آران و بیدگل: ۸۴
۳-۳-۵-۱-۱ عرضه زمین دولتی و نیاز به زمین در شهر آران و بیدگل: ۸۸
۳-۳-۵-۱-۲ فرآیند عرضه زمین های تحت تملک دولت ۸۹
۳-۳-۶ سایت های واگذاری زمین در شهر آران و بیدگل: ۹۱
۳-۳-۶-۱ قطعات قاسم آباد ( محله قاسم آباد) ۹۲
۳-۳-۶-۲ قطعات مسعودآباد ۹۳
۳-۳-۶-۴ فاز۲ ۹۵
۳-۳-۶-۵ فاز ۳ ۹۶
۳-۳-۶-۶ فاز۴ ۹۷
۳-۳-۶-۷ فاز ۵ ۱۰۰
۳-۳-۶-۸ مسکن مهر ۱۰۱
۳-۳-۶-۹ قطعات احمدآباد ۱۰۲
۳-۳-۶-۱۰ قطعات صالح آباد و صالح دشت ۱۰۳
۳-۳-۶-۱۱قطعات بابایعقوب ۱۰۶
۳-۳-۶-۱۲ قطعات هفت امام زاده(سلمقان) ۱۰۸
۳-۳-۶-۱۳ قطعات رسالت ۱۰۹
فصل چهارم: تجزیه و تحلیل یافته های تحقیق
مقدمه ۱۱۳
۴-۱ گسترش محدوده شهر- پیشنهادات طرح جامع و وضع موجود ۱۱۳
۴-۲ تغییر جهات توسعه شهر – محورهای توسعه پیشنهادی طرح
جامع و وضع موجود ۱۱۶
عنوان صفحه
۴-۳ شبکه معابر- ازپیشنهاد طرح جامع سال ۱۳۵۹ تا پیشنهادات طرح
جامع ۱۳۹۱ ۱۱۹
۴-۴ کاربری اراضی- بررسی طرح های جامع ۱۳۵۹-۱۳۸۰ و ۱۳۹۱
(وضع موجود و پیشنهادی) ۱۲۱
۴-۵ ارزش اراضی- پیشنهادات طرح جامع ۱۳۵۹ و ۱۳۸۰ و وضع موجود آن ۱۲۳
۴-۶ پیدایش بافت شطرنجی ۱۲۷
۴-۷ ایجاد تمایز بصری و کالبدی بین بافت قدیم و بافت جدید ۱۲۹
۴-۸ الگوگیری بافت کالبدی قدیم از بافت شطرنجی جدید ۱۳۳
۴-۹ همسان بودن ساختار تعداد طبقات ساختمانی در کل شهر ۱۳۵
۴-۱۰ تفکیک خودسرانه زمین ۱۳۸
فصل پنجم: نتیجه گیری و ارائه پیشنهادات
۵-۱ آزمون فرضیات ۱۴۱
۵-۱-۱ به نظر می رسد دولت با تصمیم گیری های خود در حوزه زمین، نقش
مهمی در گسترش شهر آران و بیدگل داشته است ۱۴۱
۵-۱-۲ به نظر می رسد واگذاری های انجام گرفته در شهر آران و بیدگل
بازتاب های نامطلوب کالبدی از جمله تغییر در جهت گسترش شهری
(غیر منطبق با جهت مصوب توسعه شهر) را بهمراه داشته است: ۱۴۳
۵-۱-۳ به نظر می رسد واگذاری های انجام گرفته در شهر آران و بیدگل در اراضی با مالکیت منابع ملی به منظور کاهش هزینه های ناشی از تملک بوده است: ۱۴۴
۵-۲ جمع بندی، نتیجه گیری ۱۴۵
۵-۳ پیشنهادات ۱۴۶
عنوان صفحه
منابع
منابع فارسی ۱۴۸
منابع انگلیسی ۱۵۶
چکیده و صفحه عنوان به انگلیسی
فهرست جدول¬ها
عنوان صفحه
جدول۱-۱: پیشینه تحقیقات انجام شده ۲۳
جدول ۳-۱: جمعیت و مشخصات آن در شهرستان آران و بیدگل (۱۳۸۵-۱۲۸۵) ۵۹
جدول۳-۲: جمعیت ۶ ساله و بیشتر آران و بیدگل بر حسب جنس و سواد ۸۷
جدول۳-۳: میزان و نحوه واگذاری زمین شهری توسط سازمان مسکن و شهرسازی
آران وبیدگل بین سال های ۱۳۶۴ تا ۱۳۹۰ ۸۸
جدول ۳-۴: تغییرات سطح جمعیت، نیاز به زمین مسکونی، میزان زمین عرضه شده
در بخش دولتی و خصوصی در شهر آران و بیدگل ۱۳۶۵-۱۳۹۰ ۸۹
جدول ۳-۵: مجموع واگذاری های شهر آران و بیدگل بعد از انقلاب. مأخذ ۱۱۱
جدول ۴-۱:کاربری اراضی- طرح جامع ۱۳۵۹- وضع موجود و پیشنهادات
افق طرح ۱۲۱
جدول ۴-۲:کاربری اراضی- طرح جامع ۱۳۸۰- وضع موجود و پیشنهادات
افق طرح ۱۲۱
جدول ۴-۳:کاربری اراضی- طرح جامع ۱۳۹۱- وضع موجود و پیشنهادات
افق طرح ۱۲۲
جدول ۵-۱: میزان اراضی واگذارشده به گونه های مختلف ۱۴۲
فهرست تصویرها
عنوان صفحه
تصویر ۳-۱: تصاویر بالا، قطعات واگذار شده در قاسم آباد می باشند. ۹۲
تصویر ۳-۲: اطلاعات حاصل از تحقیقات میدانی نگارنده ۹۴
تصویر ۳-۳: خانه های موجود در فاز ۲ ۹۶
تصویر ۳-۴: اطلاعات حاصل از تحقیقات میدانی نگارنده ۹۷
تصویر۳-۵: میدان ولی عصر(عج) و خیابان سردار شهید جواد قاسم پور ۹۸
تصویر ۳-۶: تصویر بالا، جانب راست خیابان سردار شهید قاسم پور را نشان می دهد
که بنیاد مسکن واحد های ارزان قیمت را برای افراد بی بضاعت
و زوج های جوان ساخت. ۹۹
تصویر ۳-۷: تصاویر بالا، جانب چپ خیابان شهید قاسم پور را نشان می دهد که
مردم با واگذاری های اراضی شروع به ساخت و ساز کرده اند و در ادامه
این واگذاری ها فاز ۴ زیر ساخت و ساز رفت. ۹۹
تصویر ۳-۸: مجموعه های خدماتی که در فاز ۴، از جمله حوزه علمیه خواهران،
استادیوم در حال ساخت و پمپ گاز و…تعبیه شده است. ۹۹
تصویر ۳-۹: تصاویر بالا مربوط به فاز ۵ مسعودآباد می باشد که زمین ها آماده سازی شده
و خیابان بندی شده اند و در حال واگذاری و ساخت و ساز هستند. ۱۰۰
تصویر ۳-۱۰: تصاویر بالا قطعات مسکن مهر واقع در مسعودآباد آران و بیدگل را نشان
می دهد ۱۰۱
تصویر ۳-۱۱: اطلاعات حاصل از تحقیقات میدانی نگارنده ۱۰۶
عنوان صفحه
تصویر ۳-۱۲: قطعات بابا یعقوب که به صورت منظم شکل بندی شده و از اطراف به
زمین های کشاورزی محدود می شوند. ۱۰۷
تصویر ۳-۱۳: اطلاعات حاصل از تحقیقات میدانی نگارنده ۱۰۸
تصویر ۳-۱۴: قطعات واگذار شده در شهرک رسالت، و بعضی خدمات عمومی که
برای ساکنان تعبیه شده است ۱۱۰
تصویر ۴-۱: اطلاعات میدانی نگارنده ۱۲۸
تصویر ۴-۲: درتصاویر بالا خیابان شهید باباکمال نشان داده شده است. سمت راست این
خیابان را بافت ارگانیک محله عباس آباد و سمت چپ این خیابان را بافت شطرنجی شهرک احمدآباد، تشکیل می دهد. ۱۳۲
تصویر ۴-۳: تصویر سمت راست، یکی ازکوچه های ورودی به محله عباس آباد با بافت
ارگانیک وتصویر سمت چپ، زمین های واگذارشده و ساخته شده
در شهرک احمدآباد با بافت کاملاً منظم را نشان می دهد. ۱۳۲
تصویر ۴-۴: تصاویر بالا، موقعیت قطعات احمدآباد و نفوذ خاصیت نظم بخشی ساخت
و سازها به اطراف می باشد. نیز تصاویر قطعاتی را نشان می دهند که
با الگوگیری از زمین های واگذار شده در احمد آباد با اختیار خود مردم
و به صورت توافقی با راهنمایی شهرداری و هیأت امنا به صورت منظم
ساخته شده اند ۱۳۴
تصویر ۴-۵: تصویر سمت راست تفکیک یک قطعه به دو قطعه زمین کوچک تر در فاز ۲،
و تصویر سمت چپ تفکیک زمین را در فاز ۳ نشان می دهد. ۱۳۸
فهرست نمودارها
عنوان صفحه
نمودار ۲-۱: چارچوب مفهومی تحقیق. ۵۰
نمودار۳-۱: راه حل نهایی توسعه در طرح جامع ۱۳۵۹ ۷۴
نمودار۳-۲: میزان زمین واگذاری و زمین مورد نیاز در شهر آران و بیدگل طی
سال های ۱۳۶۵-۱۳۹۰٫ ۹۰
فهرست نقشه¬ها
عنوان صفحه
نقشه ۳-۱: موقعیت جغرافیایی استان اصفهان ۵۵
نقشه ۳-۲: موقعیت جغرافیایی آران و بیدگل در استان اصفهان ۵۶
نقشه ۳-۳: مراحل گسترش و شکل گیری شهر آران و بیدگل ۷۰
نقشه ۳-۴: محورهای توسعه پیشنهادی طرح جامع سال ۱۳۸۰ ۷۶
نقشه ۳- ۵: نقشه محدوده های مصوب شهر در ۳ دوره طرح های شهری ۸۱
نقشه ۳-۶: نقشه عمده تصرفات زمین های ملی توسط دولت ۸۶
نقشه ۴-۱: مقایسه وضعیت شهر آران و بیدگل، قبل و بعد از اجرای طرح های
واگذاری اراضی شهری ۱۱۵
نقشه ۴-۲: نقشه محورهای گسترش شهر آران و بیدگل بعد از انقلاب، بر خلاف
جهات پیشنهادی طرح های مصوب ۱۱۸
نقشه ۴-۳: ارزیابی طرح جامع سال ۱۳۹۱ از معابر شهر- جدول ارزیابی گزینه هایپیشنهادی و الگوی برگزیده در بالا، نقشه سطح سرویس معابر اصلی شهر پایین سمت چپ و نقشه معابر دچار عدم تناسب ساختار و عملکرد سمت راست ۱۲۰
نقشه۴-۴: نقشه قیمت اراضی شهر مطابق طرح جامع مصوب ۱۳۵۹ ۱۲۴
نقشه ۴-۵: نقشه وضعیت فعلی ارزش اراضی شهر ۱۲۶
نقشه ۴-۶: مقایسه بافت کالبدی محله عباس آباد به عنوان یک محله ارگانیک
و قطعات احمدآباد به عنوان قطعات شطرنجی ۱۳۱
نقشه ۴-۷: نقشه تعداد طبقات ساختمان ها در شهر آران و بیدگل ۱۳۷
عنوان صفحه
نقشه ۵-۱: موقعیت شهر آران و بیدگل قبل و بعد از واگذاری اراضی شهری ۱۴۳
نقشه ۵-۲: جهات توسعه شهر- پیشنهادات طرح و وضع فعلی ۱۴۳
نقشه ۵-۳: نقشه عمده تصرفات زمین های ملی توسط دولت ۱۴۴
این فایل به صورت word شامل ۲۰۷ اسلاید میباشد.
دانلود مستقیم از سایت معماری بنا:
