صنایع‌دستی در معماری‌سنتی نام مطلبی ست که در ادامه به بررسی آن می پردازیم.از روزی که انسان به فکر ساخت محلی برای سکونت افتاد با توجه به اقلیم منطقه‌ای که
در آن، بنا را برپا می‌کرد و فرهنگ خاص منطقه؛تزئینات را هم در آن دخالت داد؛ از آن روز تاکنون فرهنگ و اقلیم بر تزئینات بناها تأثیر گذاشته است. صنایع‌دستی به کار رفته در خانهی تقدیری شهرستان اردکان که از عهد قاجار به جا مانده از فرهنگ و اعتقادات مردم و تعصبات ملی و مذهبی زمان و اقلیم گرم و خشک و کویری منطقه، متأثر میباشد.
صنایع‌دستی مورد نظر در این پژوهش شامل گره‌چینی و چلنگری است که این روزها در ورطه‌ی منسوخ شدن میباشد؛ معمار سنتی با استفاده از این صنایع دستی در بنا به حفظ اعتقادات دینی و مذهبی و سازگاری با محیط کوشیده است.
در این تحقیق به معرفی و شناساندن هر چه بیشتر این هنرهای سنتی و عناصر معماری منازل مسکونی عهد قاجار با تأکید بر خانه تقدیری پرداخته و با روش توصیفی- تحلیلی روش کار، ابزار، تولیدات و کارکرد این هنرها و کارکرد عناصر معماری را مورد بررسی قرار داده و ارتباط فرهنگ و اقلیم با هنرهای وابسته معماری‌سنتی را در آن جستجو کرده‌ایم.
مقدمه:
معماری سنتی از دیر باز از فرهنگ و اقلیم متأثر بوده و این در حالی است که در مناطق مختلف ایران آب و هوا متغیر است و شهرستان اردکان با آب و هوایی گرم و خشک از معماری خاص اقلیم این منطقه برخوردار است و هنرهای سنتی وابسته به معماری سنتی شهرستان، با تأثیری که از این اقلیم گرفته است؛ در پی فراهم آوردن شرایطی مناسب برای زندگی مطلوب‌تر است.
همچنین فرهنگ هر منطقه بر معماری و هنرهای سنتی وابسته به آن تأثیر بسزایی دارد، که با تغیر فرهنگ و بخصوص اعتقادات مذهبی در هر دوره، معماری و هنرهای سنتی وابسته به آن نیز تغیرکرده و از آن تأثیر می‌پذیرد.
در فصل اول این پژوهش به کلیات تحقیق و در فصل دوم به تعریف و آشنایی با مبانی نظری تحقیق پرداخته و در پی آن در فصل سوم به آشنایی با موقعیت تاریخی موضوع که دوره‌ی قاجار است و به دلیل این‌که دوره‌ای اسلامی است و تا عصر حاضر فاصله‌ی چندان طولانی ندارد و همچنین از این دوره خانه‌های زیادی در شهرستان اردکان به جا مانده است برای بررسی در این پژوهش انتخاب گردید .
در همین فصل در ادامه به موقعیت جغرافیایی موضوع که شهرستان اردکان میباشد پرداخته و موقعیت اردکان در عهد قاجار مورد بررسی قرار می‌گیرد.
شهرستان اردکان در استان یزد واقع شده، در تزئینات وابسته به معماری عهد قاجار گره‌چینی‌ها و قواره‌بری‌هایی با چوب انجام شده و با شیشه‌های رنگی مزین شده است. تا میزان عبور نور را به داخل بنا کنترل نماید و دید را کنترل نماید بدین صورت که ناظر از بیرون داخل حریم بنا را نمی‌تواند ببیند و این در صورتی است که افراد خانه بر کل خانه اشراف کامل داشتند و به خاطر وجود در- پنجره‌ها حتی می‌توانند به حالت نشسته نیز کل خانه را کنترل کنند.
چلنگری یکی دیگر از این هنرها است که در این منطقه و در ردیف هنرهای وابسته به معماری شاهد آن هستیم. این هنرها در خانه تقدیری که یکی از منازل شاخص بازمانده از این عهد است قابل مشاهده میباشد که در فصل چهارم با تأکید بر خانه تقدیری به معرفی کامل این تزئینات پرداخته شده است.
کلید واژگان:
دوره‌ی قاجاریه، شهرستان اردکان، خانهی تقدیری، صنایع‌دستی، معماری‌سنتی، گره‌چینی، چلنگری
فهرست مطالب
عنوان صفحه
مقدمه۱
فصل اول
کلیات تحقیق
۱-۱ تعریف موضوع (تعریف مسأله، هدف از اجراء و کاربرد نتایج تحقیق)۳
۱-۲ ضرورت انجام تحقیق۴
۱- ۳ سابقه تحقیق۴
۱-۴ سؤالات پژوهشی۶
۱-۵ فرضیه۶
۱-۶ روش تحقیق۶
۱-۷ مراحل اجرای پروژه۷
۱-۸ محدودیت‌های تحقیق۷
فصل دوم
ادبیات تحقیق.
۲-۱نگرشی بر معماری‌سنتی ایران۹
۲-۱-۱ آرایه‌های معماری‌سنتی۱۱
۲-۱-۲ اصول معماری ایرانی و تأثیر آن بر آرایه‌های معماری سنتی۱۳
۲-۱-۲-۱ مردم‌واری۱۳
۲-۱-۲-۲پرهیز از بیهودگی ۱۴
۲-۱-۲-۲ نیارش۱۴
۲-۱-۲-۴ خودبستگی۱۵
۲-۱-۳ تأثیر عوامل اقلیمی بر معماری و آرایه‌های معماری سنتی۱۵
۲-۲ درآمدی بر هنرهای سنتی ایران۱۷
۲-۲-۱ صنایع‌دستی۱۹
۲-۲-۱-۱ ویژگی‌های صنایع‌دستی۱۹
۲-۲-۱ -۲صنایع‌دستی از لحاظ روش و تکنیک تولید فرآورده‌های دستی۲۰
۲-۲-۱-۳ هنرهای دستی چوبی ایران۲۱
۲-۲-۲ پنجره ۲۱
۲-۲-۲-۱ در – پنجره۲۲
۲-۲-۲-۲ پنجره ارسی ۲۳
۲-۲-۲-۳ روزن ۲۴
۲-۲-۳ کارکردهای پنجره۲۵
۲-۲-۳-۱ تزئین بنا۲۵
۲-۲-۳-۲ شباک۲۵
۲-۲-۳-۳ جام‌خانه۲۶
۲-۲-۳-۴ منظر ۲۶
۲-۲-۳-۵ تهویه۲۷
۲-۲-۳-۶ تأمین نور۲۷
۲-۲-۴ نقش پنجره در نمای ساختمان۳۲
۲-۲-۵ نقش هندسه در شکل‌گیری.پنجره‌ها۳۲
۲-۳ مصالح به کار رفته در هنر‌های‌سنتی وابسته به معماری سنتی۳۳
۲-۳-۱ چوب و دلایل کاربرد آن در گره‌چینی۳۳
۲-۳-۲ شیشه‌های رنگی در گره‌چینی ۳۴
۲-۳-۳ رنگ در معماری۳۵
۲-۳-۴ آهن در چلنگری۳۵
۲-۳-۴-۱ آهن و چلنگری در قرآن۳۶
۲-۳-۵ گچبری۳۷
۲-۳-۵-۱ انواع طاقچه‌های گچی۳۸
۲-۳-۵-۲ یزدی بندی بااستفاده از گچ ۳۹
فصل سوم
آشنایی با دوره قاجاریه و شهرستان اردکان
۳-۱ معرفی موقعیت تاریخی موضوع۴۱
۳-۱-۱ سلسله قاجار۴۱
۳-۱-۲ جامعه قاجاری۴۱
۳-۱-۳ تربیت و اخلاق عمومی۴۳
۳-۱-۴ هنر و معماری در دوره‌ی قاجاریه۴۴
۳-۱-۳-۱ ویژگی‌های نقوش تزئینی هنر و معماری دوره‌ی قاجار۴۹
۳-۲ موقعیت جغرافیایی موضوع۵۳
۳-۲-۱ معرفی استان یزد۵۳
۳-۲-۱-۱-اطلاعات جغرافیایی استان یزد۵۳
۳-۲-۱-۲-اطلاعات هواشناسی استان یزد۵۳
۳-۲-۱-۳-پیدایش و قدمت تاریخی استان یزد۵۳
۳-۲-۱-۴-ویژگی‌های باستانی استان یزد۵۴
۳-۲-۲-شهرستان اردکان۵۴
۳-۲-۲-۱-وجه تسمیه‌ی اردکان۵۴
۳-۲-۲-۲-اردکان در دوره‌ی قاجار ۵۵
۳-۲-۲-۳-وضعیت اقتصادی اردکان در عهد قاجار۵۵
۳-۲-۲-۴-معماری اردکان در عهد قاجار۵۶
۳-۲-۲-۵-وضعیت اجتماعی اردکان در عهد قاجار۵۶
۳-۲-۲-۶-وضعیت فرهنگی اردکان در عهد قاجار۵۶
فصل چهارم
خانه‌تقدیری و تزئینات وابسته به معماری آن
۴-۱معرفی خانهی تقدیری۵۸
۴-۲ معرفی هنرهای سنتی وابسته به معماری خانهی تقدیری ۶۱
۴-۲-۱- طاقچه‌های خانهی تقدیری۶۱
۴-۲-۲-شمشیری‌ها ۶۲
۴-۲-۳-تزیینات آجری۶۳
۴-۲-۴-تزئینات بادگیرها۶۴
۴-۲-۵-تزیینات سنگی۶۵
۴-۲-۶-گره چینی و قواره‌بری۶۵
۴-۲-۷-شباک۶۷
۴-۲-۸-چلنگری ۶۷
۴-۲-۹-ابزار زنی چوب۶۹
۴-۲-۱۰- تزئینات هشتی۶۹
۴-۳-صنایع‌دستی شاخص خانه تقدیری۷۱
۴-۳-۱-چلنگری، (آهنگری سنتی)۷۱
۴-۳-۱-۱ چلنگری در یزد۷۱
۴-۳-۱-۲-تولیدات چلنگری ۷۲
۴-۳-۱-۳-ابزارهای مورد استفاده۷۳
۴-۳-۱-۴- روش کار………………………..۷۹
۴-۳-۱-۵-نشان‌دار کردن۷۹
۴-۳-۱-۶-دلایل منسوخ شدن هنر چلنگری۸۰
۴-۳-۱-۷-فورجینگ، چلنگری صنعتی۸۰
۴-۳-۲-گره‌سازی۸۱
۴-۳-۲-۱-تاریخچه گره‌سازی۸۳
۴-۳-۲-۲-ابزارهای لازم برای ساخت گره‌چینی۸۴
۴-۳-۲-۳- اتصالات گره‌چینی۸۵
۴-۳-۲-۴-مراحل ساخت گره‌چینی ۸۵
۴-۳-۳-هنر قواره بری۸۶
۴-۳-۳-۱-ابزار و تجهیزات ۸۷
۴-۳-۳-۲-روش کار۸۷
فصل پنجم
نتیجه‌گیری و پینهادها
نتیجه‌گیری۸۹
پیشنهادات۹۱
منابع و مؤاخذ۹۲
منبع تصاویر۹۶
پیوست‌ها۹۷
فهرست تصاویر
عنوان صفحه
تصویر ۲-۱ روزن‌های بالای پنج‌دری۲۴
تصویر۲-۲ روزن‌های بالای سه دری۲۴
تصویر۲-۳ جام‌خانه حمام سعیدا شهرستان اردکان بازمانده از عهد قاجار۲۶
تصویر۲-۴ هندسه در هنر چلنگری۳۳
تصویر۲- ۵ اجرای یزدی‌بندی ۳۹
تصویر۴-۱ پلان‌های همکف، زیرزمین و طبقه‌ی اول خانهی تقدیری۵۸
تصویر ۴-۲ راه‌روی جنب تالار جنوبی۶۲
تصویر ۴-۳ تالار جنوبی۶۲
تصویر ۴-۴ طاقچه‌های اتاق پنج‌دری۶۲
تصویر ۴-۵ و۴-۶ شمشیری‌های اطراف حیاط خانهی تقدیری۶۳
تصویر ۴-۷ قطار بندی لبه بام خانهی تقدیری۶۴
تصویر۴-۸ بادگیر تالار جنوبی۶۵
تصویر۴-۹گره‌چینی وقواره‌بری۶۵
تصویر۴-۱۰ قواره‌بری سه‌درها و پنج‌دری‌ها۶۷
تصویر۴-۱۱ شباک آجری پایاب۶۷
تصویر۴-۱۲ شباک آجری زیرزمین ۶۷
تصویر۴-۱۳کوبه مردانه۶۸
تصویر۴-۱۴ کوبه زنانه۶۸
تصویر۴-۱۵ چفت در اتاق‌ها۶۹
تصویر۴-۱۶ گل میخ در ورودی۶۹
تصویر۴-۱۷ابزار زنی پائین چهارچوب درها ۶۹
تصویر۴-۱۸ و۴-۱۹ نمایی از یزدی بندی هشتی ۷۰
تصویر ۴-۲۰ در اصلی۷۰
تصویر۴-۲۱چفت، گل‌میخ و میخِ در۷۳
تصویر۴-۲۲ نمونه‌هایی از تولیدات چلنگری۷۳
تصویر ۴-۲۳ سندان تخت۷۳
تصویر۴-۲۴ سندان دماغه۷۴
تصویر ۴-۲۵ انبر دست ۷۴
تصویر۴-۲۶ انبردول ۷۴
تصویر۴-۲۷ انبر لول ۷۵
تصویر۴-۲۸و۴-۲۹ کج انبر۷۵
تصویر۴-۳۰ انبر تیزبر گیری ۷۵
تصویر۴-۳۱ انبر سنبه گیری ۷۶
تصویر۴-۳۲ انبر جول ۷۶
تصویر۴-۳۳ سندان تخت با تیغچه ۷۶
تصویر۴-۳۴ تیزبر ۷۷
تصویر۴-۳۵سوهان ۷۷
تصویر۴-۳۶ کفگیر ۷۸
تصویر۴-۳۷ نمای کوره از روبروی ۷۸
تصویر۴۴-۳۸ نمای پشت کوره۷۸
تصویر۴-۳۹و۴-۴۰ استادکار درحال ساخت گل میخ ۷۸
تصویر۴-۴۱ نشان۷۹
این فایل به صورت word شامل ۱۴۵ اسلاید میباشد.
دانلود مستقیم از سایت میهن بنا:
