یک کارشناس فنی اداره کل میراث فرهنگی و گردشگری استان تهران کاخ «ثابت پاسال» را یک بنای تاریخی و ارزشمند دانست و بر لزوم حفاظت از آن تاکید کرد.
به گزارش «معماری نیوز» به نقل از ایسنا، می‌گویند کاخ «ثابت پاسال» در خیابان آفریقا، بزرگترین خانه‌ی تهران است، خانه‌ای که به دلیل اهمیت تاریخی‌اش آن‌قدر ارزش دارد که برای ثبت و سرپا ماندن‌اش تلاش کنند، نه اینکه با طرح یک مهندس مشاور به مجتمعی ۹ طبقه با سه کاربری تجاری، اداری و مسکونی تبدیل شود.
مهدی معمارزاده، کارشناس فنی اداره کل میراث فرهنگی استان تهران که پس از انتشار خبرهایی درباره‌ی احتمال تخریب این بنای تاریخی با مجوز کمیسیون ماده‌ی پنج به این مکان تاریخی سرکشی کرده بود، به خبرنگار ایسنا گفت: این بنای تاریخی هم به دلیل معماری خاص و استفاده از فضاهای طبیعی و هم نقش آن در تاریخ اهمیت دارد و باید به عنوان یک بنای تاریخی ارزشمند مورد توجه قرار گیرد.
وی صدور مصوبه‌هایی مانند تخریب و ساختوساز در کنار این نوع از بناهای تاریخی را به دلیل اشکالات زیادی که در طرح تفضیلی وجود دارند دانست و اظهار کرد: معضل شهر تهران، طرح تفصیلی تهیه شده برای این شهر کلان است. معضلی که آن را در عملکرد اجرایی شهر می‌توان دید.
او با تاکید بر اینکه طرح تفصیلی تهران از طرح جامع فاصله زیادی گرفته است، گفت: متاسفانه در طرح تفصیلی فاصله زیادی از طرح جامع گرفته‌ایم، چون در حال دور شدن از ارزش‌های شهر هستیم، در حالی که ارزش‌ها را نمی‌توان نادیده گرفت. تهیه‌کنندگان این طرح به این قضیه توجه نمی‌کنند که شهر با یک‌سری ارزش‌ها ساخته می‌شود.
وی با بیان اینکه پایه‌ریزی و اساس طرح تفصیلی به صورتی بوده که درآمدزایی در شهر غلبه داشته است، افزود: این اتفاق باعث می‌شود که شهر زیر ساختوساز برود و در واقع یک بارگذاری در تهران صورت گیرد. اقدامی که کمر تهران را می‌شکند.
او پهنه‌بندی‌ها در تهران را ضد ارزش دانست و افزود: در این پهنه‌بندی‌ها بافت ۵۰۰ ساله تاریخی را از بین می‌برند، بافتی که به عنوان معماری ایرانی – اسلامی شناخته می‌شود، اما پس از تخریب آن به دنبال معماری ایرانی و اسلامی می‌گردند، یا برای باغ‌ها ضابطه می‌گذارند و پس از تخریب‌شان در شهرها، به دنبال فضای شهری می‌گردند و قصد ایجاد ارزش‌های بصری می‌کنند! در حالیکه مجوز ساختوساز در محدوده‌های کوه‌هپایه‌ای در تهران را می‌دهند و از کوریدورهای ارزشمند تاریخی صحبت می‌کنند، اما منظرهای طبیعی را در قالب طرح تفصیلی از بین می‌برند.
معمارزاده تاکید کرد: تا زمانیکه در طرح تفصیلی تهران تجدیدنظر نشود و مدیران در کمیسیون ماده ۵ به طور جدی به این قضیه نپردازند، با این معضلات روبه‌رو هستیم و ارزش‌های تاریخی فرهنگ شهر‌مان از بین می‌روند.
او با اشاره به وجود چند بنای تاریخی دیگر در تهران که از نظر فضا و معماری مشابه کاخ «ثابت پاسال» هستند، گفت: کاخ «خرم» باقی مانده از دوره‌ی پهلوی دوم در شهرآرا که روی یک تپه طبیعی قرار گرفته و اطراف‌اش را دیواره‌ی سنگی گرفته است، اما به آن بی‌توجهی می‌شود، یا کاخ «نصیری» (رئیس ساواک دوره‌ی پهلوی در شمال شهر تهران) که شبیه قلعه است و برخی افراد به دنبال تخریب آن هستند، از نمونه بناهای تاریخی هستند که باید به آنها توجه کنیم؛ اما مدیریت شهری بدون توجه به وجود چنین لکه‌های تاریخی ارزشمندی مجوزهای تخریب و ساختوساز صادر می‌کند. در حالیکه می‌تواند با حفظ آنها به بهتر شدن وضعیت پایتخت کمک کند.
وی افزود: شهرداری تهران می‌تواند از محل تراکم‌های مجاز این گونه بناهای تاریخی را خریداری و به عنوان ارزش‌های افزوده شهر از آنها نگهداری کند. با این اقدام ارزش‌های شهر بهتر شناخته می‌شوند و باعث جذب توریست و ارتقای کیفی وضعیت پایتخت در بهترین سطح می‌شود، در غیر این‌صورت هر روز با برخورد با موارد این چنینی، باعث از بین رفتن ارزش‌های تهران می‌شویم.
این کارشناس فنی اداره کل میراث فرهنگی استان تهران، طرح تفصیلی را طرحی غلط دانست که در حال حاضر روی آن مصوبات اجرایی می‌شوند و تاکید کرد: براساس طرح تفصیلی برای این بنای تاریخی مصوبه‌ی ساختوساز صادر کرده و این منطقه را به حالت کنونی درآورده‌اند، در حالیکه خیابان جردن همیشه قفل است و ترافیک دارد؛ بنابراین با تبدیل این خانه‌ی بزرگ و تاریخی به مجتمعی با سه کاربری متفاوت، قطعا مشکل ترافیک در این منطقه بسیار بیشتر می‌شود.
وی کاخ «ثابت پاسال» را یک بنای تاریخی قلعه‌مانند با حدود یک هکتار بنا دانست و گفت: این کاخ به عنوان یک سمبل در خیابان جردن حفظ شده است، حتی دیوارکشی سنگی آن این محدوده را به عنوان یک سمبل معماری و طبیعی نگه داشته است.
او که به مدت ۲۵ سال در اداره کل میراث فرهنگی استان تهران به عنوان کارشناس میراث فرهنگی فعالیت می‌کند، در پاسخ به این پرسش که چرا در طول دوران فعالیت‌اش در این اداره کل، این بنای تاریخی را شناسایی و دارای ارزش معرفی نکرده است، گفت: احمد مسجد جامعی در زمان ریاست‌اش در شورای شهر تهران اعلام کرد که تاکنون در شهر تهران ۲۳۰۰ خانه ارزشمند معرفی شده‌اند که از این تعداد تاکنون ۳۰ درصد آنها تخریب شده‌اند. معتقدم این اتفاق با سهل‌انگاری‌های مدیریت شهری از جمله میراث فرهنگی در طول سال‌های گذشته رخ داده است. درِ این خانه ارزشمند نیز تاکنون بسته بوده است و تا کنون امکان دیدن آن را نداشته‌ایم تا آن را به عنوان یک خانه‌ی ارزشمند معرفی کنیم.
وی درباره‌ی طرحی که چند سال پیش شورای عالی معماری و شهرسازی برای شناسایی بناهای تاریخی تهران مصوب کرده بود، نیز اظهار کرد: مشاوران طرح تفصیلی تهران در طول سال‌های گذشته برای اجرائی کردن این طرح، حتما با خانه‌های زیادی که در این حد ارزشمند هستند مواجه شده‌اند، اما گاهی اوقات به نظر می‌رسد یا ارزشمند بودن این خانه‌ها را اعلام نکرده‌اند یا اصلا نمی‌دانسته‌اند که چنین بناهای ارزشمندی وجود دارند، اما در حال حاضر باید به عنوان بخشی از خاطرات جمعی خیابان جردن، که همه‌ی آنها در حال تبدیل شدن به برج هستند، این بنای تاریخی باقی بماند.
او تاکید کرد: ارزش‌های تاریخی فرهنگی تهران به مرور در حال کمرنگ شدن است، به نظر می‌رسد تا چند سال دیگر همه‌چیز را گم می‌کنیم و دیگر چیزی از تهران باقی نمی‌ماند. شهر یعنی جاییکه خاطرات جمعی مردم از گذشته تا حال حفظ شود. این در حالی است که تهران این تعریف را ندارد، چون با گذشت دست‌کم ۱۰ سال اگر کسی به این شهر وارد شود، نمی‌تواند راه خود را پیدا کند.
