گونه ای از معماری است که شامل مجموعه ای از مغازه ها است به اضافه پیاده روها یا راههای دسترسی, برای تامین ارتباطات عمودی و افقی,در نقش ستون فقرات, که این مغازهها را به هم متصل می کنند.
یک مجتمع تجاری,یک مجموعه ای از مغازه های جزئی(خرده فروشی)می باشد وباید دارای امکاناتی باشد.تا گروهی از مردم که به آنجا میروند به راحتی خرید کنند و بیشترین امکانات را داشته باشد تا خرید و فروش به حداکثر خود برسد.
تاریخچه :
در بریتانیا و اروپا مفهوم دیگری به نام حدوده خرید یا محدوده پیاده رو مطرح است که نمونه ای بزرگتر از arcadeاست و اغلب قسمتی از آنهاسرپوشیده است این محدودهها منحصرا محدوده های برای دادوستد هستند. مراکز خرید در بریتانیا معمولا در مرکز شهر هستند و تعدادی از این مراکزنیز در دهه ۸۰و ۹۰درحومه بعضی شهرهای بریتانیا ساخته شدند. امروزه مراکز بیرون شهر در جهان گسترش یافته اند و در حال حاضر بیشتر به گونه ای از پارکهای خرید توجه نشان داده میشود که شامل رسته ای مغازه ها با مشاغل مشابه اند و هر کدام هم ورودی جداگانه ای دارند
مفهوم مراکز خرید هرچند در اروپا مفهومی زاییده صنعتی شدن وگونه ای معماری قرن بیستمی به حساب میآید در این سوی جهان داستانی به بلندای یک تاریخ دارد تا آنجا که شهر اسلامی را نمیشود بدون بازار تصور کرد بدون مغازه ها تیمچه ها چارسوها و…. بازارسرپوشیده بزرگ اصفهان از آثار قرن دهم میلادی, بازار سر پوشیده بزرگ تهران با ده کیلومتر طول و نمونه دیگری از مراکز خرید اینچنینی است مثال دیگر بازار بزرگ استانبول است که در قرن ۱۵میلادی ساخته شده است این بازار با ۵۸گذر و ۴۰۰۰مغازه نمونه دیگری از این گونه معماری است.اولین نمونه های اروپایی تحت تاثیر این مفهوم و نیازدر قرنهای بعد به وجود آمد از این میان مارکت سرپوشیده آکسفورد,درآکسفورد انگلستان نمونه ای متاخر از این گونه معماری در اروپاست که به طور رسمی در اول نوامبر ۱۷۷۴افتتاح شده و هنوز زنده و پابرجاست با گذشت زمان این مفهوم نیز گسترش پیدا کرد و متکامل تر و شایع تر شد,از نمونه های بعدی میتوان پاساژبارلینگتون درلندن را که در سال ۱۸۱۹افتتاح شد را نام برد این مفهوم به امریکا سفر کرد واولین نمونه آن در جزیره رود(Rhode Island) در ۱۸۲۸ متولد شد از نظر تالریخ نگاری معماری این مرکز خرید در ترویج این گونه معماری واین مفهوم درآمریکا نقش بسزایی بازی کرد
انواع کاربری تجاری
تجاری رده محله : شامل واحدهای خرید روزانه خرده فروشی مانند خواربار فروشی های میوه و سبزی فروشی ها ، نانوایی ها و انواع مشابه دیگر در این رده می باشند تجاری رده ناحیه : شامل واحدهای خرید هفتگی مانند سوپر مارکتها، فروشگاههای تعاونی مصرف شهر و روستا ،نوشت افزار فروشی ها ،آجیل فروشی ها و انواع مشابه دیگر در این رده از ارائه خدمات می باشند
توجه به تعریف پروژه و اهدافی که در نظر گرفته شده است فضاهای یک مجتمع تجاری عبارتند : ۱-فضاهای تجاری:شامل سالن فروش کالا (خرد-میان اندازه –خرد) ۲-فضای خدماتی:برای رفاء و آسایش خریداران(فضای نگهداری کودکان-استراحت-بانک-کیوسک اطلاع رسانی-ایستگاه تاکسی) ۳-فضای تفریحی:رستوران-چایخانه-بازی کودکان ۴-اداری :اتاق مدیریت-امور مالی-کنفرانس
مسیرهای ارتباطی:
مسیرهای ارتباطی افقی:حداقل عرض پیشنهادی برای گذرگاه اصلی داخل مجتمعهای سرپوشیده نباید از ۳ متر کمتر و برای گذرگاههای فرعی نباید از ۱٫۵ متر کمتر باشد. حداقل ارتفاع و عرض ورودی همکف برای مجتمعی که مساحت طبقه همکف آن از ۱۰۰۰ متر مربع بیشتر نباشد ۳ متر است. مسیرهای ارتباطی عمودی:۱٫پلکان: ترجیحا در جوار دیوارهای خارجی قرار گرفته و حدالامکان دارای خروجی به بیرون از مجتمع تجاری باشد. عرض و تعداد راهپلهها بستگی به طول، عرض، مساحت و تراکم جمعیت در داخل مجتمع خواهد داشت. به طور کلی فاصلهی راهپلهها از هرطرف نباید از ۳۰ متر کمتر شوند و عرض راهپلهها نیز نباید از ۱٫۷ متر کمتر باشند.
دربهای ورودی:
در ساختمانی که مساحت مفید کف آن بیش از مترمربع ۱۵۰۰ است تمامی حیاط ها باید دارای ورودی خروجی باشند و ورودی و خروجی باید حتی الا مکان از یکدیگر دور باشند . ورودیها و گذرگاهها: حداقل ارتفاع و عرض ورودی در طبقه همکف mm ۳۷۰۰ است. دایره گردش برای این لوازم m17 است . جاده ها باید ظرفیت بار ۱/۱۰ تن داشته باشند . حداکثر فاصله هر نقطه از ورودی باید m ۲۵ باشد. در طبقه همکف عرض خروجی ها و گذرگاههای اصلی مشتریان باید ۲۰۰ نفر اول mm ۱۰۷۰ و برای هر mm ۱۵ به عرض قبلی اضافه می شود . هرگاه ۲ خروجی وجود داشته باشد عرض هر کدام از آنها باید همه اعضای مشغول در فروشگاه کافی باشد . لازمست درب های خارجی به بیرون باز شوند : نباید از دربهای کشویی استفاده شود.