حس سیزدهم اثر رضا مفاخر ; تقدیرشده در بخش بازسازی جایزه معمار سال

حس سیزدهم یک آپارتمان ۱۸۳ متری در طبقه سوم ساختمانی واقع در خیابان سیزدهم یوسف آباد تهران است. این ساختمان با استفاده از بتن ساخته شده و از رادیاتور حرارتی و سیستم های خنک کننده آبی به عنوان ابزارهای تاسیساتی استفاده می کند. بازسازی داخلی حس سیزدهم در اواخر ماه اکتوبر ۲۰۱۴ آغاز شد و تا ماه می ۲۰۱۵ به اتمام رسید و ۸ ماه ساخت آن به طول انجامید. طراحی با در نظر گرفتن فرهنگ های مرسوم یک خانواده مدرن امروزی ، سنت های گذشته خود را نیز حفظ می کند.

خاطره معماری کهن خانه های ایرانی، با آن فضاهای گرم و متنوع اندرونی و بیرونی ، امروزه بسیار کمرنگ شده است. شاید تنها لابه لای روایت های مادر بزرگ و تکه های عکس آلبوم های قدیمی رشته های از هم گسسته فضاهای گمشده ای را می جوییم که پاسخگوی جزئی ترین نیازهای ارتباط انسانی بود، جهانی منحصر به فرد برای تامین آسایش همه اهالی منزل و برای تمامی امورات زندگی، با قابلیت تفکیک دنیای شخصی ساکنین خانه از مهمانخانه و مهمان.

پروژه حس سیزدهم نیز بر آن است تا با تمرکز بر همان حس ارتباط بین انسانها در فضاهای معماری گذشتهٌ این سرزمین، تصویری نوین از “خانه ایرانی” با زبانی امروزی ارائه دهد.
این یک معماری دقیق است که در آن فضایی را برای بر طرف کردن تمام نیازهای خصوصی و عمومی ساکنان اختصاص می دهد، همچنین راحتی و آرامشی را برای ساکنان فراهم می کند و در عین حال برای مهمانان لذت بخش است.
یکی از عناصر اصلی معماری سنتی ایرانی رضایت از احتیاجات ضروری یک فرد و ارتباط او در داخل و خارج از خانه است، در حالی که نیاز به بیرون رفتن را با طراحی یک فضای خاص کاهش می دهد. طراحی با تمرکز بر روی تقسیم بندی بصری سنتی، قسمت های صمیمی و عمومی توصیه شده توسط مشتری را از یکدیگر جدا می کند. علاوه بر این، در دنیایی که دیوارهای نسل پنجم دیگر تعاریف واضحی ندارند، این طراحی محدودیت جدیدی برای شفافیت صدا فراهم می کند.

بنابراین، بخش فیزیکی پروژه حس سیزدهم شامل فضاهای مختلفی مانند خصوصی (تعامل با خود)، نیمه خصوصی (تعامل با اشخاص خانگی)، نیمه عمومی (تعامل با دوستان و همسایگان) و عمومی (تعامل با افرادی خارج از خانواده) می شود.

قلب طراحی قسمت ورودی است که ساکنان را با دیوار جدا می کند. این منطقه مفهوم “حشتی” را یادآوری می کند – در ایران قدیم به قسمتی برای نشستن حشتی می گفتند که در آن قسمت ورودی، فضای داخلی و خارجی را تفکیک می کند.

هدف طراحی این است که با استفاده از دو فضای متفاوت، سودمند باشد. مرز بین مناطق خصوصی و عمومی به وسیله یک دیوار از سقف تا یک نیمکت شکل گرفته است. مقصود از این منطقه نشستن برای استراحتی کوتاه و شاید مکالماتی کوچک بین همسایگان است. این فضا محلی است که فرد با تصمیم گیری میان مسیری بین بخش خصوصی و عمومی خانوار است، مواجه می شود.

مکررا مفاهیم فضای خصوصی و عمومی سنتی به کار گرفته می شود ، برای ایجاد یک منطقه نیمه خصوصی، از وسیله ای مانند شومینه، به نام “کورسی” ، استفاده می شود. در فرهنگ سنتی ایرانی، محل گرد هم آمدن اعضای خانواده بسیار مهم و بخشی از هر خانه بوده است. به عنوان مثال، “کورسی” یک مبلمان سنتی در فرهنگ ایرانی است که به صورت یک جدول کم حرارت است که اطراف آن، خانواده و دوستان در فضای صمیمی نشسته و امکان گفتگو های مهربانانه فراهم می شود. با ارائه مدرن این ایدئولوژی، مجددا “کورسی” با همان مقصد و هدف در قرن بیست و یکم طراحی شده است.

علاوه بر این، نمونه دیگری که از معماری سنتی اقتباس شده، طراحی آشپزخانه است. در گذشته، آشپزخانه با نام “مطبخ” در اتاقی خارج از خانه قرار داشت، جایی در فضای باز که کثیفی و بوی غذا وارد خانه نمی شد . طراح ایده “مطبخ” را با یک آشپزخانه داخلی مدرن در حالی که موارد امروزی را به نمایش گذاشته است، تجدید کرده است. بنابراین، آشپزخانه این خانواده شامل آشپزخانه داخلی است که در آن غذا آماده می شود و یک آشپزخانه اپن که تمام خانوار قادر به استفاده از آن می باشند.

در مقیاس کوچکتر، برای متحد کردن زمینه، یک رابطه قوی بین معماری و مبلمان برقرار می شود. این یک الگو از پهنای سقف یا دیوارهای مجاور است. این طراحی حس تحرکی را ایجاد می کند، همانطور که معماری در کنار افراد خانواده قدم می زند. در نتیجه، این نه تنها طعم متنوعی از زندگی را ایجاد می کند، بلکه اهداف را نیز محقق می سازد.

مشخصات پروژه حس سیزدهم :

معمار: دفتر معماری زما (رضا مفاخر)
موقعیت: تهران، ایران
تاریخ: ۱۳۹۲
مساحت: ۱۸۰ مترمربع
وضعیت: ساخته‌شده
کارفرما: آقای ولی‌زاده
همکاران طراحی: سهیلا ابراهیمی، محمد امینیان، تینا رکنی، فروزان وحدتی
ساخت: فرهاد ولی‌زاده
همکاران ساخت: محمدهادی رامی، مجید محمودزاده
ارائه: محمد امینیان، فاطمه نیک‌نژاد، یحیی نوش‌آبادی، تینا رکنی
نگارنده ادبی: فاطمه نیک‌نژاد
عکس: رضا مفاخر، مسیح مستاجران
جوایز: تقدیرشده گروه بازسازی جایزه معمار ۱۳۹۴، تقدیرشده گروه ساختمان‌های مسکونی هشتمین جایزه معماری داخلی ایران (۱۳۹۴)