آموزش متره و برآورد و آنالیز قیمت ; همه چیز در مورد متره و برآورد پروژه

متره علم سنجش یا اندازه گیری است . متره و برآورد همه جوانب کارها را دربر می گیرد . انسان درزندگی خود قبل از اقدام به عمل آن را می سنجد به عبارتی آن را متره می نماید .

متره =

علم
مواد
زمان
بودجه

متره چیست ؟

متره درتمام مراحل زندگی انسان امری روزمره وجاری است . موفقیت وعدم موفقیت افراد درزندگی درگرو سنجش و عمل بر اساس آن است. هر کارمند پس از دریافت حقوق برای هزینه کردن آن برنامه ریزی می کند وبه عبارتی آن را متره می کند . بدین ترتیب او دخل وخرج ماهیانه اش را تنظیم می نماید . این محاسبه را متره مالی گویند .

متره زمان نیز امری مشهود درزندگی روزمره است . برای رفتن از منزل به محل کار یا سفر کردن احتیاج به برنامه ریزی زمانی داریم . با سنجش مسافت وسایر پارامترهای وابسته میزان زمان مورد نیاز بدست خواهد آمد .

خانم خانه دار برای طبخ غذا نیاز به مواد اولیه با مقادیر مشخص دارد طبیعی است که میزان تلفیق صحیح این مواد باعث بالارفتن کیفیت غذا می شود . این سنجش نوعی متره مواد است .

آن کس که متره نمی داند علم زندگی نمی داند.

مترور کیست ؟

برآورد کنندگان مقادیر را مترور گویند . مترور درپروژه های عمرانی باید با فهرست بهای سازمان مدیریت وبرنامه ریزی ، بخشنامه ها ، دستورالعمل ها ، تبصره ها و بندها ، ردیفهای شرایط عمومی وخصوصی پیمان آشنایی کامل داشته باشد .

مترور درطول کارخود باید پاسخ قانع کننده ا ی برای پرسشهای زیر داشته باشد . میزان عملکرد مؤثر او وابسته به کیفیت پاسخگویی به این پرسشهاست .

آیا کارهایی را که امروز انجام داده ام می توانستم درزمان کمتری انجام دهم ؟
آیا ازتمام راههای میان بروکوتاه استفاده کردم ؟
آیا منتظر ماندم سایرین کاری را انجام دهند ؟
آیا کارها را نیمه تمام رها کردم ؟
آیا درقرارملاقات ها به موقع حاضرشدم ؟
آیا وقت جلسه را تلف نکردم ؟
اولین کاری که فردا باید انجام دهم چیست ؟
تا چه حد از توانایی دیگر کارشناسان درجهت رشد کیفیت کار بهره گرفته ام ؟
چه پیشنهادهای سازنده ای دارم ؟
آیا حجم امورعقب مانده را به حداقل خود رسانده ام ؟
موارد اختلاف را با چه میزان به توافق قطعی رساندم ؟

خصوصیات ویژه یک مترور :

دقت
سرعت
کیفیت
امانتداری
وارد به امور وفنون متره ( ۱۵۸واحد درسی )
شروع قوی
داشتن دیدگاه نسبت به وضعیت
ثابت قدم بودن
یزبینی
تعهد به اصول اخلاقی
عشق به کار
تنظیم به موقع صورت وضعیت
داشتن ذهن بایگان
مستند سازی
اصول وفنون مذاکره بالا
خلاقیت
موقعیت شناسی اقلیمی
تمرکز
انعطاف پذیری
کارآفرینی
صرفه جویی ( درزمان و۰۰۰)
آشنا به بازار
عالم به علم روز
منظم بودن
داشتن پشتکار واستمرار

متره و علوم فنون مرتبط :

برای ایفای نقش مؤثر ، مترور باید علوم مختلفی را به خدمت بگیرد. میزان موفقیت و دقت درکار با تسلط به این علوم نسبت مستقیم دارد . دروس مختلف مقاطع و رشته های تحصیلی مرتبط با متره و برآورد ، امور قراردادهاو پیمان در رسته های مختلف و دسته بندی آنها در کتاب مهندسی متره آورده شده است .

قوانین ومقررات (حقوق ساخت)
آمار و ریاضیات مهندسی
دروس عمومی مهندسی
مدیریت نوین
دروس تخصصی مهندسی

دروس عمومی متره و برآورد :

اجزای ساختمان
روشهای اجرائی ساختمان و تاسیسات
ماشین آلات ساختمانی و راهسازی
ابزارشناسی
نقشه برداری
ازمایشگاه مصالح و مکانیک خاک
نقشه کشی و نقشه خوانی
مصالح شناسی ( ابنیه مکانیک برق )
اشنائی با واحدها و مقادیر و استاندارد
زبان تخصصی
حسابداری ( عمومی )
جغرافیا و زمین شناسی
بایگانی
اقتصاد مهندسی
رایانه

دروس تخصصی متره و برآورد :

فهارس بهای سازمان مدیریت و برنامه ریزی ( ۱۵جلد )
بخشنامه های سازمان مدیریت و برنامه ریزی
آنالیزبها
تعدیل و مابه التفاوت
طراحی و بررسی نموگرام
برنامه زمانبندی Gart-Part-CPM
حسابداری ( پیمانکاری )
مهندسی سیستمها
کنترل پروژه
امور پیمانها و قراردادها
مهندسی هم زمان ( طرح و ساخت )
مهندسی ارزش
نرم افزارهای تخصصی
خدمات مدیریت طرح ( عامل چهارم )
الفبای کار ( ارزیابی کار و زمان )

جایگاه متره در پروژه های عمرانی :

متره و برآورد برای کلیه نهادها و بخشهای یک پروژه سودمند می باشد. کارفرما و مهندسان مشاور بواسطه برآورد اولیه پروژه و با توجه به مبلغ تمام شده اعتبار مورد نیاز جهت پروژه را تأمین می نمایند .برآورد اولیه دقیق و علمی در هزینه پروژه صرفه جویی می نماید.

آشنایی کامل با مصالح مصرفی

نوع محیط کار
زمین
فواصل حمل و معادن قرضه

مترور را قادر می سازد برآوردی با تقریب بسیار مناسب و نزدیک به واقعیت نسبت به اجرا بدست آورد .تهیه اسناد مناقصه و کمیسیون مناقصه جهت بستن قرارداد نیاز به مترور دارد .

متره و برآورد برای کلیه نهادها و بخشهای یک پروژه سودمند می باشد که ذیلاً به تفکیک به آن اشاره می شود .

کارفرما و مشاور :

متره چه در زمان قبل از مناقصه وانجام مناقصه وچه در هنگام انجام پروژه ، همگام با تمامی مراحل با پروژه پیش می رود .

در سیستم اداری کارفرما ومشاور واحدی تحت عنوان پیمان و رسیدگی وجود دارد . یکی از وظایف این قسمت رسیدگی به صورت وضعیتها است .

پیمانکار صورت وضعیت را به تایید ناظر مقیم در کارگاه می رساند
سپس پیمانکار صورت وضعیت آنرا به امور پیمان و رسیدگی می سپارد .
در آنجا صورت وضعیت و به طور کلی متره ها همراه با دستور کار ها ، نقشه ها ، صورتمجالس

و میزان پیشرفت کار محاسبه می شود و رقم تمام شده هر صورت وضعیت به دست می آید .

پس از آن رقم ریالی بدست آمده به پیمانکار پرداخت می شود.

دستگاه نظارت :

نظارت و کنترل بر اجرای صحیح پروژه طبق نقشه ها و دستورکارها و همچنین رسیدگی به صورت وضعیتهای پیمانکار توسط یک شخص حقیقی یا حقوقی انجامی می گیرد که این دستگاه نظارت از طرف کارفرما یا مشاور انتخاب می گردد .

در حال حاضر در دستگاه نظارت امور کنترل براجرای پروژه و رسیدگی به صورت وضعیتهای پیمانکار توسط یک نفر انجام می گردد که این امر باعث نقصان در امر رسیدگی کامل به هردو وظیفه او می شود ، لذا برای رفع این مشکل بایستی سه گروه برای این امور به طور مجزا پیشنهاد و مشخص گردد .

ناظر پروژه
متـــرور
مترور ناظر

آبادگر (پیمانکار) :

امروزه با توجه به وجود شرکتهای متره وبرآورد و اشخاص مترور ، این وظیفه را نیز مانند آرماتوربندی و قالب بندی به شکل پیمانکاری یا به صورت حقوقی دستمزدی به مترورهای باتجربه واگذار می کنند ؛ اما با توجه به این که متره وبرآورد را هنوز علم نمی دانند توجه زیادی به آن ندارند . آبادگران (پیمانکاران ) برای برآورد قیمتهای پیشنهادی در مناقصات و همچنین تهیه صورت وضعیت ، قیمت جدید ،‌کنترل پروژه ، تهیه صورت وضعیت پیمانکاران جزء ،‌محاسبه تأخیرهای مجاز و غیر مجاز و همچنین برنامه زمان بندی ،‌از مترور استفاده می کنند . در این زمینه بیشتر از تکنیکهای تجربی استفاده می گردد .

مهندسی ارزش :

گروه مهندسی ارزش که متشکل از روانشناسان ، اقتصاددانان و مهندسان است ، برابر نمودار زیر در کنار مثلث کارفرما ، مشاور ، پیمانکار قرار می گیرد . با این تفکر که برای حل مسأله باید ۴۰ دقیقه مطالعه و ۱۵ دقیقه بازنگری کرد و سپس در پنج دقیقه آخر به حل مسأله پرداخت . این گروه به عنوان بازوی توانمند در ساخت وساز طرح های عمرانی مطرح است و در واقع خدمات مشاوره و پیمانکاری به شمار می رود و در عمل باید تحقق یابد ، زیرا به صورت تئوری نمی توان مشکل پروژه را حل کرد .

قلمرو کاربرد مهندسی ارزش در دو زمینه گزینش بهینه طرح و اجرای بهینه طرح است که در صورت اجرای کامل آن ،‌نتایج بسیار مطلوب و ملموسی به بار می آید و ضمن ارتقای کیفیت ، باعث کاهش هزینه و زمان اجرای پروژه خواهد شد .

نقش مهندسی متره در بالابردن کیفیت تصمیمات مهندسی ارزش ، غیرقابل انکار است .

مهندسی ارزش در کشورهای توسعه یافته در پروژه های عمرانی جایگاهی ویژه دارد بطوری که برابر آمارهای موجود ، در امریکا با هر دلار هزینه برای مهندسی ارزش ۱۲۰دلار صرفه جویی شده است و برپایه قوانین آن کشور ، در صورتی که پیمانکار با پیاده کردن مهندسی ارزش دراجرای پروژه صرفه جویی کند ، ۵% مبلغ صرفه جویی به عنوان پاداش دریافت میکند.

نقش مهندس مترور در فازهای مختلف پروژه های عمرانی :

فاز صفر	مرحله شناسایی و مطالعه پروژه و انجام مطالعات توجیه فنی و اقتصادی و اجتماعی و همچنین مکان یابی طرح جهت کاهش هزینه هاست . مهندس مترور از نظر توجیه فنی اقتصادی و کاهش هزینه ها بسیار مؤثر است .
فاز یک	شامل انتخاب مشاور ، بررسی های اولیه ، انجام مطالعات ، تهیه نقشه های فاز یک و انجام مطالعات ژئوتکنیکی .مترور می تواند در جهت رفع نقایص نقشه ها و یا در انتخاب مشاور و برآوردهای اولیه کار به کارفرما کمک کند .
فاز دو	شامل تهیه نقشه ها ، توپوگرافی ، تهیه اسناد مناقصه ،‌ برگزاری مناقصه ، انتخاب پیمانکار و دستگاه نظارت .در فاز دو مترور می تواند نقشه های ارائه شده را از لحاظ اجرایی بررسی کند و اسناد مناقصه را تنظیم و برآورد اولیه پروژه را انجام دهد .
فاز سه	مترور در حین اجرای پروژه صورت وضعیتهای موقت ، مابه التفاوت مصالح ، و تعدیل های مربوطه را تهیه می نماید و قیمتهای جدید را آنالیز می کند و سرانجام نیز صورت وضعیت قطعی را تنظیم می نماید .مترور بایستی در کنار تهیه صورت وضعیتهای مربوطه ، صورتمجالس و دستورکارها و در صورت لزوم نقشه های ازبیلت مربوطه را تهیه نماید .
فاز چهار	با توجه به این که نقشه های ازبیلت در بهره برداری پروژه مورد استفاده قرار می گیرد توسط مترور تهیه می شود .

نقش مهندس مترور در فاز سه :

قراردادهای یک عاملی ( امانی )
قراردادهای دو عاملی ( پیمانکاری )
قراردادهای سه عاملی ( مشاور )
قراردادهای چهار عاملی ( مدیریت طرح )

انواع فهرست بهای منتشره از طرف سازمان مدیریت به شرح ذیل می باشد :

رشته ساختمان :

ابنیه
تأسیسات مکانیکی
تأسیسات برقی

رشته آب :

خطوط انتقال آب
آبرسانی روستایی
شبکه توزیع آب
آبیاری و زهکشی
سدسازی
شبکه جمع آ وری و انتقال فاضلاب
حفاری چاهها
مرمت قناتها

رشته حمل و نقل :

راه و باند
راهداری

رشته منابع طبیعی :

آبیاری تحت فشار
فضای سبز
آبخیزداری

دستورکار :

دستورکار : موافقتی که در روی اوراق (فرم استاندارد) انجام می شود و فقط شامل شرح عملیات و مشخصات کار می باشد و در صورتی که بار مالی داشته باشد تأییدیه کافرما را می خواهد.

صورت مجلس:

انجام عملیاتی است که بعد از اتمام کار رؤیت نمی شود و طبق دستور کار توسط پیمانکار انجام شده است که شامل حجم عملیات، شماره آیتم و تاریخ اجرا و کارهای انجام شده می باشد.

مزیت های نرم افزارهای متره و برآورد در ایران :

سهولت در ورود اطلاعات
سرعت در گزارش گیری
مکانیزه نمودن پروژه ها
اصلاح و رسیدگی آسان صورت وضعیت ها
ضریب خطای پایین
و….

متره و بایگانی :

یکی از اصول اساسی در متره و برآورد بایگانی دقیق می باشد . کاربرد مدارک موجود در بایگانی عبارت است از تهیه صورت وضعیت و اثبات اداعا ها در مورد دیر کرد ، حجم مصالح ورودی و.. به کارگاه .

اسناد و مدارک مورد استفاده مترور که باید بایگانی شود :

قراردادها ی پیمان
بخشنامه ها و دستور العمل های سازمان
صورت وضعیت های پیمان و تعدیل ها
مابه التفاوت ها و صورت جلسه ها
نامه های وارده و ارسالی
فهارس بهای سازمان مدیریت
نقشه ها
عکس ها ، نمودارها و جداول
گزارش های روزانه
گزارش نتایج آزمایشگاه
فاکتورها
آنالیز بهای قیمت ها

آسیب شناسی (پاتولوژی) صورت وضعیت :

صورت وضعیت
متره
خلاصه متره
ریز مالی
خلاصه مالی
کارهای فاکتوری
قیمت جدید و ستاره دار
خلاصه مالی

الف ) صورت وضعیت :

مجلد باشد و سعی براین شود که در هر پروژه از یک رنگ رویه و شیرازه و طلق استفاده شود
رویه

نام پروژه ، شماره صورت وضعیت ، نام کارفرما و مشاور و پیمانکار ، تاریخ و زمان کارکرد صورت وضعیت ذکر شود .
نسخه مخصوص کارفرما و مشاور و امور مالی و پیمانکار مشخص باشد .
رویه هر قسمت مجزا باشد ( مانند متره ، خلاصه متره ، ریزمالی و خلاصه مالی ) و از کاغذ های الوان استفاده شود .

خوانا و یا کامپیوتری باشد
درحد امکان از کلمات و حروف فارسی استفاده گردد
در هر صفحه , شماره صفحه و تاریخ و نام شرکت و نام پروژه و شماره صورت وضعیت و نام قسمت ذکر شود
محل امضاء پیمانکار ، ناظر ، مشاور و کارفرما موجود باشد
از جداول استاندارد استفاده گردد
صورت مجالس و دستور کارها در انتهای صورت وضعیت به ترتیب و مجلد آورده شود

ب ) متره :

به ترتیب فصل نوشته شود
شماره آیتم فهرست بها نوشته شود
شماره ردیف ( رج ) داشته باشد
آدرس ها دقیق و خلاصه باشد

نقل از ص م
نقل از د-ک
نقل از ( AتاB) ( ۱ تا ۱۲ )

از قرینه یابی استفاده شود
از تکرار خودداری گردد
از کلمات عامیانه خودداری گردد
در هر مقطع از اتمام کار از صورت مجالس استفاده شود
از فاکتورگیری استفاده شود .
دیوار ۳۵ سانتی در عرض در تمام عرضها نوشته شود
ضخامت بتن مگر برای تک تک ردیف ها نوشته نشود و درپایان ردیف ها نوشته شود
انتهای جمع جزء با خط مشخص گردد

ج ) خلاصه متره :

در ساختمانهای تکی و یک واحدی از خلاصه متره استفاده نگردد
شماره آیتم داشته باشد
نقل از صفحه متره داشته باشد
جمع بندی داشته باشد
در پروژه هائی که ساختمان زیاد دارد از جدول ذیل استفاده شود
از تکرار خودداری گردد
جدول مصالح مصرفی

د ) ریز مالی :

به ترتیب فصل نوشته شود
به ترتیب فصول فهرست بها

شرح فصل
ردیف
شماره آیتم
شرح ( مختصر نویسی )
واحد
بهای واحد
مقدار
بهای کل

جمع کل با ضرایب و بدون ضرایب در انتهای هر فصل نوشته شود .
از آیتمهای تکراری خودداری گردد .
ضرایب آیتمهای ستاره دار مشخص گردد .
مصالح پایکار جهت استفاده در تعدیل در انتهای هر فصل آورده شود و با آن فصل جمع گردد .

در نتیجه :

صورت وضعیت نا مطلوب =